Հայկական ջութակ․ 11 անուն, որոնք հնչում են ամբողջ աշխարհում

ԵՐԵՎԱՆ, 7 նոյեմբերի․/ԱՌԿԱ/․ Ջութակի հայկական դպրոցն ավելին է, քան պարզապես ավանդույթ։ Այն ժամանակի շունչն է, ձայն, որը արձագանքում է սերունդների միջով։ Խորհրդային դարաշրջանի առաջին մենակատարներից մինչև 21-րդ դարի վիրտուոզները, յուրաքանչյուր նոտա կրում է հայկական հոգու ջերմությունը, ուժն ու խորությունը։

Ավետ Գաբրիելյան

Կոմիտասի անվան լեգենդար քառյակի հիմնադիրներից մեկը և 20-րդ դարի ջութակի հայկական դպրոցի վառ ներկայացուցիչը։

Ավետ Գաբրիելյանը (1908–1989) ավարտել է Մոսկվայի Չայկովսկու անվան կոնսերվատորիան, դասավանդել է Երևանում և Մոսկվայում, ելույթներ է ունեցել այնպիսի ականավոր դաշնակահարների հետ, ինչպիսիք են Գոլդենվեյզերը, Նեյհաուզը, Իգումնովը և Մերժանովը։

ՀԽՍՀ և ԽՍՀՄ ժողովրդական արտիստ, ՀԽՍՀ պետական ​​մրցանակի դափնեկիր, նա խորը ազդեցություն է ունեցել կամերային երաժշտության զարգացման վրա։

Այսօր նրա անունն է կրում Երևանի թիվ 12 երաժշտական ​​դպրոցը։

Անահիտ Ցիցիկյան

Անահիտ Ցիցիկյանը (1926-1999) հայ նշանավոր ջութակահարուհի է, երաժշտագետ, մանկավարժ, երաժշտական ​​հնագիտության հիմնադիրը Հայաստանում։ Իր կյանքի ընթացքում նա տվել է ավելի քան 1000 համերգ, ձայնագրել տասնյակ ստեղծագործություններ և գրել ավելի քան 300 գիտական ​​հոդված։

Ցիցիկյանը դասավանդել է Երևանի կոնսերվատորիայում՝ հիմնելով աղեղնային արվեստի պատմությանը և հայկական երաժշտական ​​ավանդույթներին նվիրված նոր դասընթացներ: Միջազգային կոնֆերանսներում նրա դասախոսություններն ու զեկույցները տպավորում էին գիտելիքի անսպառ ծավալով և լեզուների իմացության վարպետությամբ։

Ցիցիկյանի ստեղծագործություններում առանձնահատուկ տեղ էր զբաղեցնում ժամանակակից հայ կոմպոզիտորների երաժշտությունը. Անահիտը հաճախ նրանց ստեղծագործությունների առաջին կատարողն էր, խմբագրում էր դրանք և մասնակցում նոր ստեղծագործությունների ստեղծման գործընթացին։

Անտոնիո Գրանիանիի 18-րդ դարի ջութակը և Ֆրանսուա Տուրտի աղեղը հնարավորություն տվեցին Ցիցիկյանին ստեղծել հզոր, ջերմ հնչողություն, որը հեշտությամբ գերազանցում է սիմֆոնիկ նվագախմբի հնչյուններին: Նրա մանկավարժական ժառանգությունը շարունակվում է մինչ օրս. սաները շարունակում են զարգացնել հայկական աղեղնային արվեստի ավանդույթները:

Ժան Տեր–Մերկերյան

Ժան Տեր-Մերկերյանը (1935-2015) 20-րդ դարի հռչակավոր հայ ջութակահարներից մեկն է։

Նա 11 տարեկանում արժանացել է Մարսելի կոնսերվատորիայի ջութակի առաջին մրցանակին և նույն թվականին տվել է իր առաջին մենահամերգը՝ կատարելով Վիվալդիի և Մենդելսոնի կոնցերտները։

Տեր-Մերկերյանը հեղինակավոր միջազգային մրցույթների դափնեկիր է, որոնց թվում են «Պրահայի գարուն» մրցույթը, Չայկովսկու, Եղիսաբեթ թագուհու և Ժակ Տիբոյի մրցույթները։

Նա դասավանդել է Երևանի Կոմիտասի անվան կոնսերվատորիայում՝ միաժամանակ մենահամերգներ ունենալով նախկին Խորհրդային Միությունում, Արևմտյան Եվրոպայում, Հարավային Ամերիկայում, ԱՄՆ-ում և Կանադայում։ Նրա մենահամերգներն ուղեկցվել են հայտնի դիրիժորների, այդ թվում՝ Արամ Խաչատրյանի ղեկավարած նվագախմբերի կատարումներով, ով իր իսկ ջութակի կոնցերտի դիրիժորն էր։

Տեր-Մերկերյանը նաև եղել է միջազգային մրցույթների (Պագանինի (Իտալիա), Սարասատե (Իսպանիա) և Չայկովսկի (Մոսկվա)) ժյուրիի անդամ: Ֆրանսիայում ապրելիս նա վարպետության դասեր է տվել ինչպես երկրում, այնպես էլ արտերկրում՝ ջութակի դպրոցի ավանդույթները փոխանցելով նոր սերունդներին:

Հրաչյա Բոգդանյան

Հրաչյա Բոգդանյանը (1913–1987) հայ վաստակավոր ջութակահար է, մանկավարժ և ՀԽՍՀ արվեստի վաստակավոր գործիչ։

Ավարտել է Երևանի և Մոսկվայի կոնսերվատորիաները և եղել է Սպենդիարյանի անվան քառյակի առաջին ջութակահարը, որի հետ ելույթ է ունեցել ամբողջ Խորհրդային Միությունում։

1940 թվականից դասավանդել է Երևանի կոնսերվատորիայում, իսկ 1957 թվականից ստացել է պրոֆեսորի կոչում։

Նա նաև նշանակալի ներդրում է ունեցել հայկական ջութակի երգացանկի զարգացման գործում՝ պատրաստելով և խմբագրելով հայ կոմպոզիտորների ստեղծագործությունների ժողովածուները։

Բոգդանյանի անունը կապված է Հայաստանի երաժշտական ​​կրթության մի ամբողջ դարաշրջանի հետ։

Ռուբեն Ահարոնյան

Ռուբեն Ահարոնյանը (ծնվել է 1947 թվականին Ռիգայում) ականավոր հայ ջութակահար է, մանկավարժ և դիրիժոր։

Ավարտել է Մոսկվայի կոնսերվատորիան, որտեղ սովորել է պրոֆեսոր Աբրահամ Յանկելևիչի մոտ, ապա կատարելագործել է իր հմտությունները Լեոնիդ Կոգանի ղեկավարությամբ։

Ահարոնյանը Ջորջե Էնեսկուի (Բուխարեստ) և Պ. Ի. Չայկովսկու (Մոսկվա) միջազգային մրցույթների դափնեկիր է։

Քսան տարի դասավանդել է Երևանի Կոմիտասի անվան պետական ​​կոնսերվատորիայում և համերգային շրջագայություններ է ունեցել Եվրոպայում, Հյուսիսային և Հարավային Ամերիկայում։

1983-ից 1996 թվականներին Ահարոնյանը եղել է Հայաստանի պետական ​​կամերային նվագախմբի գլխավոր դիրիժորը և գեղարվեստական ​​ղեկավարը, որի հետ նաև հանդես է եկել որպես մենակատար։

Նա նույն նվագախմբի հետ ձայնագրել է բազմաթիվ սկավառակներ, այդ թվում՝ Մոցարտի ստեղծագործությունները։

1996 թվականից Ահարոնյանը Բորոդինի անվան լեգենդար քառյակի անդամ է, որի հետ շարունակում է ակտիվորեն ելույթ ունենալ աշխարհի առաջատար բեմերում։

Էդուարդ Թադևոսյան

Էդուարդ Թադևոսյանը (ծնված 1947թ.) Հայաստանի ժողովրդական արտիստ է, Կոմիտասի անվան ազգային քառյակի գեղարվեստական ​​ղեկավար և Երևանի կոնսերվատորիայի պրոֆեսոր։

Սովորել է Երևանի երաժշտական ​​դպրոցում և Մոսկվայի կոնսերվատորիայում՝ պրոֆեսոր Լեոնիդ Կոգանի մոտ։ Դեռևս դպրոցական տարիքում նա դարձել է Անդրկովկասի երիտասարդ երաժիշտների մրցույթի դափնեկիր (1965թ․)։

Թադևոսյանը «Հենրիկ Վենյավսկի» (Պոզնան, 1967), «Մարգարիտ Լոնգ» և «Ժակ Տիբո» (Փարիզ, 1969) միջազգային մրցույթների դափնեկիր է։ 1967 թվականին սկսել է իր համերգային կարիերան՝ որպես մենակատար ջութակահար։

1970 թվականին Թադևոսյանը միացել է Կոմիտասի անվան քառյակին՝ որպես երկրորդ ջութակահար, իսկ 1976 թվականին դարձել է քառյակի առաջին ջութակահարը և ղեկավարը։

Ելույթներ է ունեցել Միացյալ Նահանգներում, Կանադայում, Եվրոպայում, Լատինական Ամերիկայում և Ասիայում: Շարունակում է ակտիվորեն համատեղել համերգային գործունեությունը դասավանդման հետ՝ փոխանցելով իր հմտությունները նոր սերունդներին:

Վիլլի Մոկացյան

Վիլլի Մոկացյանը (1932–1997) ականավոր հայ ջութակահար և մանկավարժ է, Հայաստանի արվեստի վաստակավոր գործիչ։

Ավարտելով Երևանի երաժշտական ​​դպրոցն ու կոնսերվատորիան՝ պրոֆեսոր Հրաչյա Բոգդայանցի ղեկավարությամբ, Մոկացյանը դարձել է լարային քառյակի անդամ և սիմֆոնիկ նվագախմբի կոնցերտմայստեր։

Նա ակտիվորեն դասավանդել է կոնսերվատորիայում և երաժշտական ​​դպրոցում՝ դաստիարակելով հայ ջութակահարների նոր սերունդ։ Նրա աշակերտները հաղթել են միջազգային և հանրապետական ​​մրցույթներում։

Հատկանշական է, որ Առնո Բաբաջանյանը իր հայտնի ջութակի կոնցերտը նվիրել է Վիլլի Մոկացյանին, ով դարձել է կոմպոզիտորի ջութակի համար նախատեսված բոլոր ստեղծագործությունների միակ կատարողը Հայաստանում։ Սա նրա տաղանդի և մասնագիտական ​​հեղինակության լավագույն վկայությունն է։

Կարեն Հարությունյան

Կարեն Հարությունյանը (ծնված 1956թ.) միջազգային հեղինակություն ունեցող հայ ջութակահար է, դաշնային և միջազգային մրցույթների դափնեկիր։

Ավարտել է Մոսկվայի Չայկովսկու անվան կոնսերվատորիան (Լեոնիդ Կոգանի դասարան), նույն ուսումնական հաստատության ասպիրանտուրան։ Համերգներով հանդես է եկել նախկին ԽՍՀՄ-ում և Եվրոպայում՝ համագործակցելով այնպիսի դիրիժորների հետ, ինչպիսիք են Մ. Շոստակովիչը, Գ. Ռոժդեստվենսկին, Վ. Գերգիևը և Ա. Դիմիտրիադիին։

1989 թվականին Հարությունյանը հիմնադրել և ղեկավարել է «Հայ վիրտուոզներ» կամերային անսամբլը, որի հետ բազմաթիվ համերգներ է տվել և ալբոմներ ձայնագրել։ Բելգիայում համերգային շրջագայության ժամանակ նրան շնորհվել է Բրյուսելի պատվավոր քաղաքացու կոչում, իսկ համերգներից ստացված ողջ հասույթը նվիրաբերվել է Սպիտակի երկրաշարժի տուժածներին։

Հարությունյանը 1993 թվականից ապրում և աշխատում է Բելգիայում՝ դասավանդելով Բրյուսելի և Լիեժի թագավորական կոնսերվատորիաներում, ինչպես նաև հրավերով՝ Մոնակոյում և Նիսում։ Նա շարունակում է ակտիվորեն ելույթներ ունենալ և դասավանդել՝ մասնակցելով Եվրոպայի հայկական կրթական հաստատություններին աջակցող բարեգործական նախագծերին։

Սերգեյ Խաչատրյան

Սերգեյ Խաչատրյանը (ծնված 1985թ.) նոր սերնդի հայ ջութակահար է, հեղինակավոր միջազգային մրցույթների դափնեկիր։

2000 թվականի նոյեմբերին նա առաջին անգամ արժանացել է միջազգային ճանաչման՝ դառնալով ամենաերիտասարդ հաղթողը Հելսինկիում կայացած Սիբելիուսի միջազգային մրցույթի պատմության մեջ։ 2005 թվականին Խաչատրյանը հաղթել է Եղիսաբեթ թագուհու անվան միջազգային մրցույթում։

Նա ակտիվորեն մասնակցում է երաժշտական ​​փառատոների, այդ թվում՝ Վլադիմիր Սպիվակովի կողմից կազմակերպված Կոլմարի փառատոնին (Ֆրանսիա): Քրոջ՝ Լյուսինի հետ Սերգեյը 1998 թվականին Ֆրանկֆուրտում մասնակցել է Եհուդի Մենուհինի անվան նոր դպրոցի բացմանը նվիրված բարեգործական համերգին։

Սերգեյը նվագում է 1724 թվականի Kiesewetter Stradivarius ջութակի վրա, որը նրան է տրամադրել Ստրետտոնի ընկերությունը, և շարունակում է լայնածավալ համերգային շրջագայություններն աշխարհով մեկ։

Սուրեն Հախնազարյան

Սուրեն Հախնազարյանը (ծնված 1949թ.) հայ ջութակահար է, Մոսկվայի Պ.Ի. Չայկովսկու անվան կոնսերվատորիայի պրոֆեսոր և Հայաստանի պետական ​​մրցանակի դափնեկիր։

Սովորել է Երևանի կոնսերվատորիայում՝ Վիլլի Մոկացյանի ղեկավարությամբ, և Մոսկվայի կոնսերվատորիայում՝ Լեոնիդ Կոգանի ղեկավարությամբ։ Ելույթներ է ունեցել ավելի քան 40 երկրներում՝ հանդես գալով որպես մենակատար և անսամբլների հետ։

Հախնազարյանը երկար տարիներ դասավանդել է Երևանի կոնսերվատորիայում, իսկ 2008 թվականից միջազգային վարպետության դասեր է անցկացնում Մոսկվայի կոնսերվատորիայում։ Նրա բազմաթիվ ուսանողներ հաղթել են միջազգային մրցույթներում։

Ժամանակակից հայ կոմպոզիտորների բազմաթիվ ստեղծագործությունների առաջին կատարողն է, «Հախնազարյան» տրիոյի համահիմնադիրն է։

Դիանա Ադամյան

Դիանա Ադամյանը (ծնված 2000 թվականին) հայ ջութակահարուհի է, որը շատ արագ միջազգային ճանաչում է ձեռք բերել որպես իր սերնդի առաջատար ներկայացուցիչներից մեկը։ Նա արժանացել է Մենուհինի անվան միջազգային մրցույթի (2018) և Արամ Խաչատրյանի անվան միջազգային մրցույթի (2020) առաջին մրցանակին։

Ադամյանը ելույթ է ունեցել աշխարհի առաջատար նվագախմբերի հետ, այդ թվում՝ Լոնդոնի Թագավորական ֆիլհարմոնիկ նվագախմբի, Deutsches Symphonie-Orchester Berlin–ի, Bruckner Orchestra Linz–ի, Staatsorchester Darmstadt–ի հետ, ինչպես նաև մասնակցել է հեղինակավոր փառատոների, ինչպիսիք են Սեյջի Օհսավայի ակադեմիան (Շվեյցարիա), Matsumoto International Music Festival–ը (Ճապոնիա) և Aspen Festival–ի (ԱՄՆ): Նա ԱՄՆ-ում մենահամերգով հանդես է եկել Boston Celebrity Series-ում և ելույթ է ունեցել Boston Pops Orchestra-ի հետ Symphony Hall-ում:

Նվագում է 1760 թվականի Ջ. Գալիանոյի ջութակով, որը տրամադրվել է Անրի Մյորեի հիմնադրամի կողմից։