Հեռանկարներ և խոչընդոտներ․ ՎԶԵԲ–ն ու ԵՄ–ն Հայաստանում համատեղ իրականացնում են կապիտալի շուկայի աջակցության ծրագիր
ԵՐԵՎԱՆ, 30 մայիսի․/ԱՌԿԱ/․ Հինգշաբթի Երևանում տեղի ունեցավ «Կապիտալի շուկաներ. նախապատրաստում և համաձայնեցում» կրթական համաժողովը՝ դառնալով Հայաստանում կապիտալի շուկայի աջակցման ծրագրի շրջանակում անցկացված առաջին միջոցառումը։
Վերակառուցման և զարգացման եվրոպական բանկի (ՎԶԵԲ) և ԵՄ-ի՝ Հայաստանի կապիտալի շուկայի աջակցության ծրագիրը, որն արժե մոտ 500,000 եվրո, գործարկվել է Հայաստանում 2024 թվականի դեկտեմբերին՝ ներդրումային բանկինգի և բրոքերային ծառայությունների ոլորտում գործող Galt & Taggart վրացական ընկերության և «Ամերիա» կոնսալտինգային ընկերության հետ համատեղ։
Ծրագիրը նախատեսված է կապիտալի շուկայի գործիքներ թողարկող ընկերությունների համար և լրացնում է պարտատոմսերի և բաժնետոմսերի թողարկման աջակցության ծրագիրը, որն այժմ իրականացվում է Հայաստանի էկոնոմիկայի նախարարության կողմից։ Ծրագիրը կտրամադրի աջակցություն կարողությունների զարգացմանն աջակցելու ուղղությամբ, ինչպես նաև կտրամադրի խորհրդատվություն նախնական թողարկման գործընթացի վերաբերյալ, ինչպես նաև լրացուցիչ ֆինանսական օգնություն առանձին ընկերություններին։
Հայաստանի կապիտալի շուկայի մասին
«Հայաստանի կապիտալի շուկան ներկայումս գտնվում է զարգացման բավականին հետաքրքիր փուլում։ Արդեն իսկ կա պարտքային արժեթղթերի բավականին մեծ ծավալ, և շատ է ոգևորում, որ վերջին մեկուկես տարվա ընթացքում ոչ միայն թողարկվել են բանկային պարտքային արժեթղթեր, այլև սկսվել են իրական հատվածի թողարկումներ», - ասաց «Ամերիա» խորհրդատվական ընկերության ղեկավար Տիգրան Ջրբաշյանը։
Նրա խոսքով, պարտքային պարտատոմսերի շուկայի զարգացումը կապիտալի շուկաների զարգացման առաջին փուլն է։
«Այլ հարց է, որ բաժնետոմսերի շուկան դեռևս շատ զարգացած չէ։ Մենք ունենք բաց բաժնետիրական ընկերություններ, բայց դրանց բաժնետոմսերի շրջանառությունը դեռևս շատ փոքր է։ Կարծում եմ՝ այստեղ շատ անելիք կա։ Ակնհայտ է, որ ընկերությունները շուկայի խորությանը, հնարավորություններին և պայմաններին ծանոթանալու, ինչպես նաև ծախսերը հաշվարկելու համար սկսում են պարտքային արժեթղթերից, փորձարկում են շուկան և աստիճանաբար պատրաստվում են բաժնետիրական արժեթղթերի թողարկմանը», - ասաց նա։
Խոսելով Հայաստանում կապիտալի շուկայի զարգացմանը խոչընդոտող գործոնների մասին՝ Ջրբաշյանը նշեց, որ դրանք վերաբերում են ընկերությունների իրավունքներին։ «Ես կարծում եմ, որ Հայաստանի առջև ծառացած լրջագույն խնդիրը ընկերություններին վերաբերող օրենսդրության բարեփոխումն է։ Այդ օրենսդրությունը մշակվել է 90-ականների կեսերին, և այն նույնպես պետք է զարգանա մեր զարգացմանը զուգընթաց», - ասաց նա։
Երկրորդ խնդիրը, ըստ Ջրբաշյանի, ընկերությունների թափանցիկության հարցն է։ «Երբ դուրս ես գալիս կապիտալի շուկա, նույնիսկ պարտքային արժեթղթերով, անհրաժեշտ է ապահովել թափանցիկության որոշակի մակարդակ ինչպես ֆինանսական, այնպես էլ ընդհանուր գործառույթների մասով։ Եվ այստեղ դեռ շատ աշխատանք կա անելու», - ասաց նա։
Որպես դրական գործոն՝ նա նշեց անցյալ տարի Կորպորատիվ կառավարման կանոնագրքի ընդունումը, որը կիրառվում է, թեև ոչ պարտադիր հիմունքներով, բայց որպես ուղեցույց։
Galt&Taggart ընկերության գլխավոր տնօրեն Գիորգի Կուպրաշվիլին կարծում է, որ Հայաստանի կապիտալի շուկան զարգանում է շատ լավ տեմպերով։ Նա նաև նշեց, որ մեծ թվով թողարկողներ են հայտնվում։
Խոսելով կապիտալի շուկայի զարգացման հնարավոր խոչընդոտների մասին՝ «ԱՌԿԱ» գործակալության հարցին ի պատասխան՝ նա ասաց, որ այս ծրագիրը նպատակ ունի հատկապես ուսումնասիրել հնարավոր խոչընդոտները և, եթե հնարավոր է, վերացնել դրանք։
Այս առումով Կուպրաշվիլին մատնանշեց երկու հիմնական խնդիր։ «Առաջինը վերաբերում է իրազեկվածությանը, հատկապես, երբ խոսքը նոր թողարկողներին կամ շուկայի մասնակիցների մասին է՝ որքանով են նրանք տեղեկացված և որքանով են պատրաստ ներգրավվել այս կորպորատիվ գործունեության մեջ։ Երկրորդը կրթական բաղադրիչն է կամ հնարավորությունների զարգացումը», - ասաց նա՝ հավելելով, որ նույն խնդիրները կային նաև Վրաստանում։
Հայաստանում պետական մակարդակով աջակցության համատեքստում նա ասաց, որ զարգացման այս վաղ փուլում կառավարության օգնությունը կարող է դրական արդյունքների հանգեցնել։
«Մենք արդեն հանդիպումներ ենք ունեցել Կենտրոնական բանկում, տարբեր նախարարություններում, կառավարության մակարդակով, և տեսնում ենք, որ կա պատրաստակամություն՝ նպաստելու և խթանելու այս ծրագիրը», - ասաց Կուպրաշվիլին։
Վերակառուցման և զարգացման եվրոպական բանկի (ՎԶԵԲ) ֆինանսական և կապիտալի շուկաների զարգացման տնօրեն Ռադա Տոմովան նշեց, որ Հայաստանի կապիտալի շուկան գտնվում է զարգացման վաղ փուլում, սակայն արդեն կարելի է խոսել դրական արդյունքների մասին։
«Վերջին մի քանի ամիսների ընթացքում չորս թողարկողներ մուտք են գործել կապիտալի շուկա, և մենք նմանատիպ զարգացումներ ենք ակնկալում առաջիկա ամիսներին։ Կցանկանայինք տեսնել մանրամասն ցուցակ, որը կներառի կապիտալի շուկայով հետաքրքրված անձանց», - ասաց նա։
Տոմովայի խոսքով՝ ակնկալվում է, որ կապիտալի շուկայում ներկայացված կլինեն ավելի մեծ թվով ընկերություններ, կլինեն ավելի շատ թողարկողներ, ավելի շատ թափանցիկություն և ֆինանսական զարգացումներ։ «Սա է մեր նպատակը՝ տրամադրել հնարավոր աջակցություն կապիտալի շուկա մուտք գործելու և այն Հայաստանում խթանելու համար», - հավելեց նա։
Ծրագրի մասին
Նշելով, որ America-ն և Galt & Taggart-ը ՎԶԵԲ-ի և ԵՄ-ի կողմից համաֆինանսավորվող ծրագրի իրականացման համար պատասխանատու կառույցներն են, Ջրբաշյանը պարզաբանեց, որ դրա հիմնական նպատակն է խորհրդատվական և ֆինանսական աջակցություն տրամադրել ընկերություններին, որոնք ցանկանում են փորձարկել շուկան և իրականացնել թողարկումներ, ինչպես նաև ընտրել առաջատար ընկերություններ։ «Ծրագիրն իրականացվում է ճիշտ պահին. շուկան տաքացած է, բոլորը խոսում են դրա մասին, բոլորը հետաքրքրված են, և այս փոքր ազդեցությունը կարող է մեծ արդյունքի հանգեցնել», - ասաց նա։
Ջրբաշյանի խոսքով, համաժողովը, որն ունի նաև կրթական բաղադրիչ, նպատակ ունի ներկայացնել այս ճանապարհով անցած ընկերությունների հաջող փորձը, ինչպես նաև բացահայտել հնարավոր խոչընդոտները։
«Հավանական շահառուների ցանկը ներկայումս վերջնական տեսքի է բերվում ՝ նրանց ավելի մեծ պատրաստվածության առումով։ ՎԶԵԲ-ի և Էկոնոմիկայի նախարարության մասնակցությունը կարևոր է այս հարցում, քանի որ խոսքը ոչ միայն այս ընկերություններին, այլև ամբողջ շուկային աջակցելու մասին է։ Հասկանալի է, որ ընկերությունները չպետք է լինեն բանկային ոլորտից. աջակցություն է անհրաժեշտ հենց իրական հատվածի ընկերություններին՝ շուկա մուտք գործելու համար», - ասաց նա։
Կուպրաշվիլին իր հերթին նշեց, որ այս ծրագիրն ինքնին կատալիզատոր է, որը խթանում է զարգացումը։ «Եվ մենք բավականին մեծ ներուժ ենք տեսնում թե՛ կապիտալի շուկայի զարգացման, թե՛ հաճախորդների հետ աշխատանքի տեսակետից», - հավելեց նա։
Ծրագիրը կկարգավորվի Հայաստանի նորմատիվաիրավական դաշտով և հիմնված կլինի կապիտալի շուկաների ենթակառուցվածքների վրա։ Սա կընդլայնի տեղական ընկերությունների ֆինանսավորման աղբյուրները և կօգնի ներգրավել ֆինանսավորում տեղական և օտարերկրյա ներդրողներից, ինչը պետք է հանգեցնի Հայաստանի մասնավոր հատվածի կայունության և ճկունության բարձրացմանը՝ նպաստելով տնտեսական աճին։
